1. Mũi khoan là gì và có tác dụng ra sao?
Mũi khoan là một công cụ dạng trụ, mũi nhọn ở đầu, được gắn vào máy khoan hoặc máy cầm tay để khoan lỗ trên nhiều loại vật liệu như gỗ, kim loại, nhựa, bê tông, đá…
Mũi khoan hoạt động dựa trên nguyên tắc xoay tròn, khi mũi khoan tiếp xúc với bề mặt vật liệu sẽ cắt và phá vỡ cấu trúc vật liệu, tạo lỗ có kích thước theo yêu cầu.
Ngoài khoan lỗ, mũi khoan còn được dùng để mở rộng lỗ có sẵn, làm rỗng, đánh bóng bề mặt nhỏ (tùy loại mũi và đầu gắn).
2. Những loại mũi khoan phổ biến hiện nay là gì?
Có nhiều loại mũi khoan tùy theo vật liệu và mục đích sử dụng:
- Mũi khoan gỗ (Twist Wood Drill): đầu nhọn, dễ định tâm trên bề mặt gỗ, lỗ mịn.
- Mũi khoan kim loại (HSS Drill): làm từ thép gió, chịu nhiệt tốt, dùng cho sắt, thép, nhôm.
- Mũi khoan bê tông/đá (Masonry Drill Bit): mũi cứng, thường gắn carbide, dùng cho tường, gạch, bê tông.
- Mũi khoan nhựa: mũi thẳng, tránh tạo nứt khi khoan.
- Mũi khoan phay/đa năng: dùng cho các vật liệu khác nhau, ít gây rung.
- Mũi khoan bước (Step Drill): dùng khoan lỗ nhiều kích thước trên tấm kim loại mỏng.
- Mũi khoan tâm/định vị (Center Drill): giúp xác định vị trí khoan chính xác.
3. Làm sao để chọn đúng mũi khoan cho vật liệu?
Khi chọn mũi khoan, cần lưu ý:
- Loại vật liệu:
- Gỗ → mũi gỗ
- Kim loại → mũi HSS
- Bê tông, tường → mũi carbide
- Đường kính lỗ cần khoan: chọn mũi tương ứng, có thể dùng mũi bước nếu cần nhiều kích thước.
- Chiều sâu lỗ: mũi khoan dài hay ngắn tùy theo nhu cầu.
- Máy khoan sử dụng: đảm bảo mũi khoan tương thích với máy (kẹp măng sông, SDS, hex…).
- Tần suất sử dụng: nếu dùng nhiều, nên chọn mũi khoan chất lượng cao, chịu mài mòn tốt.
4. Mũi khoan HSS là gì và có ưu điểm gì?
HSS (High-Speed Steel) là loại thép tốc độ cao, dùng để khoan kim loại, nhôm, inox mỏng.
Ưu điểm:
- Chịu nhiệt cao, ít bị mòn khi khoan kim loại nóng.
- Dễ mài lại khi bị cùn.
- Đa năng, có thể khoan gỗ, nhựa, kim loại nhẹ.
- Giá thành vừa phải, phổ biến trên thị trường.
Nhược điểm: không chịu lực tốt khi khoan bê tông, đá cứng.
5. Mũi khoan bê tông có gì khác biệt?
Mũi khoan bê tông thường:
- Có đầu carbide hoặc mũi cứng đặc biệt để cắt gạch, bê tông.
- Thân mũi khoan có rãnh xoắn sâu để đẩy vụn ra ngoài.
- Phù hợp với máy khoan búa hoặc máy khoan động lực, giúp khoan dễ hơn và nhanh hơn.
Sử dụng mũi khoan sai loại sẽ khiến mũi nhanh cùn, gãy, hoặc khoan khó.
6. Làm sao để mũi khoan bền và sử dụng lâu dài?
Một số lưu ý giúp tăng tuổi thọ mũi khoan:
- Khoan đúng loại vật liệu: không dùng mũi gỗ khoan kim loại hay ngược lại.
- Khoan đúng tốc độ: kim loại → tốc độ chậm, gỗ → tốc độ nhanh hơn.
- Sử dụng dầu bôi trơn: khi khoan kim loại cứng, giảm ma sát và nhiệt độ.
- Giữ mũi khoan thẳng, không rung: tránh gãy mũi hoặc lỗ bị lệch.
- Bảo quản cẩn thận: lau sạch, cất nơi khô ráo để chống gỉ.
- Mài lại khi cùn: mũi HSS có thể mài lại, mũi carbide thường không.
7. Mũi khoan bị cùn hoặc gãy phải làm sao?
- Mũi khoan cùn: mài lại nếu là HSS, hoặc thay mới nếu không thể mài.
- Mũi khoan gãy: phải lấy mảnh gãy ra cẩn thận bằng dụng cụ chuyên dụng, tránh làm hỏng vật liệu.
- Nguyên nhân: khoan tốc độ quá cao, dùng lực mạnh, vật liệu cứng hơn dự tính, hoặc mũi khoan kém chất lượng.
Luôn chuẩn bị mũi khoan dự phòng và bảo dưỡng định kỳ.
8. Tốc độ quay của mũi khoan nên bao nhiêu?
Tốc độ quay phụ thuộc vào:
- Vật liệu khoan:
- Kim loại → chậm, 500–1000 vòng/phút
- Gỗ → nhanh hơn, 1500–3000 vòng/phút
- Bê tông → dùng máy búa, tốc độ vừa phải
- Đường kính mũi khoan: mũi lớn → quay chậm, mũi nhỏ → quay nhanh
- Máy khoan: tuân theo hướng dẫn nhà sản xuất
Khoan quá nhanh dễ gây mòn, nóng mũi và hỏng vật liệu.
9. Mũi khoan bước (Step Drill) có tác dụng gì?
Mũi khoan bước là mũi hình nón, dùng để:
- Khoan lỗ nhiều kích thước trên tấm kim loại mỏng, nhựa.
- Giúp khoan nhiều lỗ bằng một mũi, tiết kiệm thời gian.
- Tạo lỗ mịn, không nứt, không méo.
Loại mũi này rất tiện lợi cho kỹ thuật viên, thợ điện, cơ khí nhẹ.
10. Làm sao để chọn mua mũi khoan chất lượng tốt?
Khi mua mũi khoan, cần lưu ý:
- Chất liệu: HSS, carbide, thép hợp kim cứng.
- Nhà sản xuất uy tín: Bosch, Makita, Dewalt, Stanley, Total…
- Phù hợp với máy khoan: SDS, măng sông, hex, cầm tay…
- Đường kính và chiều dài phù hợp: xem kỹ mục đích khoan.
- Bảo hành và dịch vụ: chọn nơi cung cấp mũi khoan có chính sách bảo hành, đổi trả.